Nhận định Lumen Fidei: Lời mời thân ái đối với người tìm kiếm

Linh mục James Martin, S.J., chủ bút toàn quyền của America, thì cho rằng Lumen Fidei là lời mời tốt đẹp đối với cả người tin lẫn người không tin. Dù thông điệp này chính thức ngỏ lời với các giám mục, linh mục, tu sĩ và tín hữu giáo dân, nó cũng thực lòng muốn nói với bất cứ ai đang tìm kiếm Thiên Chúa.

Theo cha Martin, không có gì đáng gọi là “tin tức” trong Lumen Fidei, ngoại trừ sự liên kết chặt chẽ giữa đức tin và “công lý, luật pháp và hòa bình” là những điều vốn phản ảnh quan tâm sâu sắc của Đức Phanxicô đối với người nghèo. Thực vậy, có cả một đoạn minh nhiên nói tới các khuôn mặt vĩ đại như Thánh Phanxicô Assisi và Mẹ Têrêxa, những người được đức tin thúc đẩy để trực tiếp làm việc cho người nghèo.

Cha Martin cho rằng ta không nên đoán già đoán non phần nào của thông điệp do Đức Bênêđíctô viết phần nào do Đức Phanxicô viết. Đúng hơn phải đọc thông điệp trong tính toàn bộ của nó, coi nó như công trình của cả hai vị Giáo Hoàng.

Như trên đã nói, Cha Martin cho rằng có những đoạn dành cho các tín hữu Kitô suy niệm cách phong phú, nhưng không thiếu những đoạn có ích cho cả người đang tìm kiếm, người hoài nghi, người bất khả tri và thậm chí cả người vô thần nữa.

Thực vậy, thông điệp có chỗ viết “đức tin phát sinh từ một cuộc gặp gỡ với Thiên Chúa”. Nghĩa là, đức tin không phải chỉ là một diễn trình tri thức, hay câu trả lời cho các vấn nạn triết học, mà chủ yếu là một mối liên hệ, với Thiên Chúa, với Chúa Giêsu, và với người khác. Thông điệp cho rằng ta có thể thấy được sự tiến bộ trong mối liên hệ này qua dòng lịch sử, trong câu truyện cứu độ, bắt đầu với Ápraham. Bởi thế, đối với những người tìm kiếm, tha thiết muốn biết đức tin là gì, thay vì một tranh luận triết học hay thần học, Lumen Fidei trình bày một con người: đó là Chúa Giêsu. Thông điệp bảo: đức tin là “tham dự vào cách nhìn của Người”. Ta tìm cách đi vào mối liên hệ với Người.

Nhưng điều trên không có nghĩa: trí hiểu không quan trọng. Đối với những người sợ rằng trở thành Kitô hữu có nghĩa phải vứt bỏ đầu óc đi, Lumen Fidei nhấn mạnh tới giá trị của con đường tri thức, và nhắc nhở ta nhớ tới kinh nghiệm của Thánh Augustinô. Gặp gỡ Thiên Chúa không khiến Thánh Augustinô phải “từ bỏ ánh sáng và việc nhìn” tức lý trí. Tuy nhiên, niềm khát khao chân lý của ta chỉ được thỏa mãn khi “ta thấy và yêu”.

Vì “tình yêu là cảm nghiệm về chân lý”. Do đó, đối với người vẫn đang tìm kiếm Thiên Chúa, thông điệp khuyến khích họ suy tư về chính cảm nghiệm yêu thương của họ, không phải như một xúc cảm phù du, mà như phương cách nếm thử đức tin và cảm nhận chân lý, cả hai sẽ dẫn tới đức tin. Nhờ suy tư về tình yêu mà Thiên Chúa tỏ cho ta thấy trong cuộc sống ta, như Dân Israel từng làm suốt trong lịch sử, dần dà ta sẽ nắm được đức tin. Dòng sau đây thiết nghĩ rất hay đối với nhiều người đang tìm kiếm: “Bao lâu họ chịu thành thực mở lòng mình ra đón chào tình yêu và lên đường với bất cứ ánh sáng nào họ tìm thấy, họ đã đang trên đường dẫn tới đức tin rồi, dù không biết”.

Chính vì vậy, đức tin là một hành trình. Lumen Fidei quả có nói tới “nẻo đường” và “con đường mà Đức Tin mở ra trước ta”. Nói cách khác, đừng sợ tiếp tục tìm kiếm. Thông điệp cho hay “Người tôn giáo là người đi đường, họ phải sẵn sàng để được hướng dẫn, để ra ngoài chính họ, và tìm thấy Thiên Chúa luôn gây ngạc nhiên”.